– A ty jak się masz? – spytał Puchatek.
– Nie bardzo się mam – odpowiedział Kłapouchy. – Już nie pamiętam czasów, żebym jakoś się miał.
“Kubuś Puchatek”, Kłapouchy jako przykład osobowości depresyjnej
Osobowość depresyjna nie oznacza depresji
Osobowość depresyjna nie musi oznaczać tego, że ktoś zachoruje na depresję. Owszem, taka osoba częściej się smuci, widzi przyszłość w mniej korzystnym świetle i automatycznie obwinia się za każde niepowodzenie, ale może nigdy nie doświadczyć ciężkiej depresji, przy której jest potrzebna farmakoterapia, a czasem również hospitalizacja. Najprawdopodobniej zmierzy się z okresami w swoim życiu, kiedy będzie przeżywała głęboki smutek, żal i winę, ale jest to naturalne dla każdego typu osobowości.
Niektóre jednostki depresyjne uczą się radzić sobie z ogromnym poczuciem winy i przekonaniem, że jest się złym człowiekiem poprzez pomaganie innym. Udaje się im utrzymać stabilną samoocenę i uniknąć depresji dzięki angażowaniu się w różnego rodzaju akcje charytatywne i wolontariaty. Czynienie dobra nieraz staje się dla nich cudownym lekiem i antidotum na bardzo niskie poczucie wartości.
Osobowość depresyjna. Najważniejsze cechy
Czasami leżę w trawie i wcale mnie nie widać – mruknął Osiołek – i świat jest taki ładny. A potem przychodzi ktoś i pyta: „jak się dziś czujesz?” I zaraz okazuje się, że okropnie…
“Kubuś Puchatek”, Kłapouchy jako przykład osobowości depresyjnej
- Wieczny smutek, brak energii i niezdolność do czerpania przyjemności. Niestety zwykłe rzeczy, które tak cieszą większość ludzi, nie są źródłem radości dla tych osób. Kontakt z naturą, długie rozmowy z przyjaciółmi czy upieczenia ciasta nie poprawi im nastroju. Ich pesymistyczne podejście do życia może zdumiewać innych, a brak energii zniechęcać do uprawiania sportu i angażowanie się w inne aktywności na świeżym powietrzu, które polepszają samopoczucie.
- Podatność na depresję jest dziedziczna. Niestety depresja bliskich osób predysponuje do osobowości depresyjnej lub choroby, jaką jest depresja. Chodzi nie tylko o dziedziczenie genetyczne, ale również specyficzne zachowania opiekunów wobec swoich dzieci, którzy uczą swoje pociechy reakcji depresyjnej. Depresyjna matka, pomimo najlepszych chęci, potrafi zadbać tylko o fizyczne potrzeby dziecka, wtedy jak emocjonalnie maluch pozostaje niezaopiekowany.
- Zamiast atakować innych atakują siebie. Osoby depresyjne nie potrafią okazać złość w sytuacji, kiedy są niesprawiedliwie traktowane lub atakowane. Zwracają reakcje złości przeciwko sobie zamiast wyrazić swoje uczucia i postawić granice krzywdzicielom. Stają się własnymi katami, nieustannie krytykując się, obwiniając i wymierzając sobie kary.
- Zmaganie się z bardzo silnym poczuciem winy. Potrafią obwiniać się za grzechy, których nigdy nie popełnili. W relacjach natychmiast biorą winę na siebie, nawet jeśli to druga strona ich skrzywdziła. Umieją wyłuskać ziarno prawdy w najbardziej niesprawiedliwych oskarżeniach na ich temat i bezrefleksyjnie przyjmują na swoje barki każdą krytykę.
- Mówią o sobie tak, jak mówili o nich rodzice. Osoby depresyjne przemawiają głosem swoich opiekunów tak, jak gdyby matka czy ojciec tkwili w ich ciele. „Jesteś do niczego”, „Masz dwie lewe ręce”, „Orłem nie będziesz” — w kółko powtarzają zasłyszane kiedyś od najbliższych określenia. Kiedyś byli atakowani przez rodziców, a teraz atakują siebie sami nawet jeśli opiekunów od dawna nie ma obok.
- Idealizacja. Często widzą w innych same dobre cechy, podziwiają ich umiejętności i dobroć. Kiedy idealizują ludzi dookoła, własna osoba zostaje pomniejszona, gdyż nie da się dorównać idealnemu partnerowi lub koledze, których niedociągnięcia pomijają. Własne wady jednostki depresyjne natomiast oglądają przez lupę, co doprowadza do jeszcze większej rozbieżności „zły ja — dobrzy inni”.
- Doświadczenie straty. Badania pokazują, że wiele osób depresyjnych doświadczyło w dzieciństwie różnych strat. Mogła to być śmierć ważnej osoby, rozwód, choroba, niedostępność rodzica. Im wcześniej miało miejsce traumatyczne dla dziecka wydarzenie, tym większe ryzyko rozwinięcia w dorosłości depresji lub osobowości depresyjnej.
- Szczerze wierzą, że są złymi ludźmi. Rozpaczają z powodu swojej chciwości, zazdrości, nietolerancji, egoizmu oraz innych naturalnych doświadczeń, które wpisują się w ludzką naturę. Wybaczą to innym, ale nie sobie. Obawiają się, że mogą skrzywdzić najbliższych i są przekonani, że zasługują na odrzucenie. Odejście partnera potraktują jako potwierdzenie swojej złej natury, widząc przyczyny niepowodzeń w relacji wyłącznie w sobie.
- Wrażliwość. Mogą bardzo źle znosić krytykę, nawet jeśli jest konstruktywna. Usłyszą tylko negatywny komentarz, jakby zupełnie pomijając pozytywne informacje na swój temat. Może to przysporzyć wiele problemów w pracy, gdzie ocena okresowa jest czymś nieuniknionym.
- Smutek. Zazwyczaj jest łatwo zauważalny, jest to główne uczucie, które towarzyszy osobom o tej strukturze charakteru. Zło i niesprawiedliwość raczej nie wywołują u nich złości, bardzo często pojawia się natomiast w smutek i żal.
Psychoterapia osób depresyjnych w podejściu psychodynamicznym
Ważne jest, aby odróżnić pacjentów o innej osobowości chorujących na depresję od pacjentów, którzy mają osobowość depresyjną. W drugiej sytuacji farmakoterapia nie działa i psychoterapia jest jedynym rozwiązaniem.
Jak wspomniałam wcześniej, osoby o przedstawionej strukturze charakteru potrafią mówić do siebie tak, jak gdyby w ich wnętrzu siedział atakujący rodzic i kontynuował swoją tyradę („Jesteś do niczego”). Taka atakująca część pacjenta nazywa się introjektem, jest to nasz uwewnętrzniony w dzieciństwie rodzic, który nawet w dorosłości nie daje spokoju. Zadanie terapeuty polega na ujawnieniu introjektu i pokazaniu jego niszczącego działania na pacjenta.
Osoba depresyjna, która do tej pory widziała w innych tylko pozytywne cechy, a w sobie — tylko negatywne, musi nauczyć się realistycznie odbierać ludzi oraz siebie, co oznacza połączenie dobrych i złych części.
Krokiem ku zdrowiu jest zobaczenie swoich opiekunów jako całości, połączenia ich wad i zalet, zrozumienie, że ludzie, którzy może i chcieli najlepszego dla swojego dziecka, jednocześnie popełnili wiele błędów i prawdopodobnie przyczynili się do ukształtowania się osobowości depresyjnej u swojego syna czy córki. Nie ma tu miejsca na idealizowanie innych, gdyż jest to po prostu niezgodne z rzeczywistością. Każda, nawet najukochańsza osoba, potrafi być chciwa, zawistna, władcza i mściwa, co jest wspólnym doświadczeniem dla ludzi na całym świecie. Dewaluacja siebie również jest zniekształceniem rzeczywistości, gdyż nawet przestępcom nie można odmówić ludzkich cech i dobrych odruchów.
Zadaniem osoby depresyjnej jest połączenie zinternalizowanej (złej) części rodzica, z częścią dobrą, co nauczy odbierać innych w sposób całościowy. Terapeuta, mający dobrą relację z pacjentem, będzie potrafił dotrzeć do mechanizmu introjekcji i zatrzymać niszczące ataki na osobę pacjenta.
Polecam
Jeśli chcesz lepiej zrozumieć osobowość depresyjną, polecam obejrzenie filmu “Gdzie jest Nancy“.
Przeczytaj o innych typach osobowości:
Podziel się swoją opinią