Jak skutecznie leczyć depresję sezonową w okresie jesienno-zimowym?

Depresja sezonowa (SAD) jest poważnym zaburzeniem afektywnym, które pojawia się cyklicznie w okresie jesienno-zimowym i może znacząco obniżać jakość życia. Jej skuteczne leczenie wymaga szybkiego rozpoznania objawów i wdrożenia właściwych metod terapeutycznych, opartych zarówno na fototerapii, jak i wsparciu psychologicznym oraz farmakologicznym, jeśli zachodzi taka potrzeba [1][2][3][4].

Czym jest depresja sezonowa i kto jest najbardziej narażony?

Depresja sezonowa to specyficzny rodzaj depresji nawracającej co roku, zwykle od września do maja, z reguły ustępujący w cieplejszej połowie roku [1][2][3]. Choroba ta zdefiniowana jest jako zaburzenie nastroju o charakterystycznym sezonowym wzorcu – symptomy pojawiają się wraz z mniejszą ilością światła dziennego oraz skróceniem dnia [1][2].

Kobiety chorują prawie dwukrotnie częściej niż mężczyźni. Największa zapadalność dotyczy osób około 30. roku życia, rzadziej obserwuje się ją u dzieci i osób powyżej 55. roku życia [2].

Objawy depresji sezonowej: na co zwrócić uwagę?

Kluczowe objawy, które mogą świadczyć o zachorowaniu na depresję sezonową, obejmują:

• obniżony nastrój, przewlekły smutek
• anhedonię (utrata zdolności do odczuwania przyjemności)
• wzmożone poczucie zmęczenia i senności
• zaburzenia snu oraz zaburzenia apetytu (często zwiększona ochota na węglowodany)
• spadek koncentracji
• izolację społeczną
• w poważnych przypadkach myśli samobójcze

Zwiększony apetyt na słodycze i węglowodany skutkuje niejednokrotnie przyrostem masy ciała [1][2]. Zaburzenia snu i trudności z koncentracją występują u większości pacjentów [1][3].

Główne przyczyny depresji sezonowej

Głównym czynnikiem wyzwalającym depresję sezonową jest niedobór światła słonecznego w okresie jesienno-zimowym, który prowadzi do zmian w rytmu okołodobowego (cyrkadialnego). Zmniejszona ekspozycja na światło powoduje:

• zaburzenia uwalniania melatoniny (większa ilość, co potęguje senność i apatię)
• obniżenie poziomu serotoniny, neuroprzekaźnika regulującego nastrój i apetyt

Te mechanizmy biologiczne prowadzą bezpośrednio do rozwoju objawów depresji w okresie niedoboru światła, szczególnie w rejonach geograficznych o krótszym dniu w okresie zimowym [3].

Jak skutecznie leczyć depresję sezonową?

Podstawą leczenia depresji sezonowej jest kompensacja niedoboru światła, czyli leczenie światłem (fototerapia), które wpływa na regulację rytmu dobowego oraz produkcję serotoniny i melatoniny. Skuteczność tej metody została potwierdzona naukowo [4].

W niektórych przypadkach dołącza się psychoterapię, zwłaszcza terapię poznawczo-behawioralną. Jest ona nie tylko pomocna w łagodzeniu objawów, ale także w zapobieganiu nawrotom [4]. Jeśli objawy są ciężkie, wdraża się farmakoterapię, najczęściej z wykorzystaniem leków przeciwdepresyjnych.

Szybkie rozpoznanie objawów i wdrożenie leczenia pozwala uniknąć poważnych konsekwencji zdrowotnych. Kluczowe jest też wsparcie społeczne oraz utrzymywanie codziennej aktywności fizycznej, co wspiera profilaktykę i leczenie [4].

Znaczenie szybkiej diagnozy i indywidualnej terapii

Diagnoza depresji sezonowej oparta jest na cyklicznym pojawianiu się objawów w określonym sezonie roku i regresji symptomów wraz z nadejściem wiosny [1][2][3]. Leczenie powinno być zawsze dostosowane indywidualnie, w zależności od natężenia objawów oraz preferencji pacjenta.

Kompleksowe podejście, łączące fototerapię, psychoterapię i – w razie potrzeby – farmakoterapię, daje największą skuteczność w łagodzeniu objawów [4]. Współpraca z lekarzem i systematyczność terapii sprzyja powrotowi do pełni funkcjonowania społecznego i psychicznego.

Podsumowanie i profilaktyka depresji sezonowej

Efektywna walka z depresją sezonową opiera się na szybkiej interwencji i stosowaniu kilku potencjalnie uzupełniających się sposobów leczenia. Kluczowa jest świadomość objawów, dbałość o ekspozycję na światło dzienne w codziennym życiu i utrzymanie kontaktów społecznych.

Znane już są skuteczne metody, które pozwalają większości pacjentów osiągnąć poprawę nastroju oraz prawidłowe funkcjonowanie w okresie jesienno-zimowym [4].

Źródła:

1. https://apteline.pl/artykuly/depresja-sezonowa-to-nie-to-samo-co-jesienny-smutek-jakie-sa-jej-objawy
2. https://drzdrowie.pl/jesienna-depresja/
3. https://diag.pl/pacjent/artykuly/czym-jest-depresja-sezonowa-jak-ja-rozpoznac/
4. https://receptomat.pl/post/de/depresja-sezo