Czym jest choroba afektywna dwubiegunowa i jak się objawia?

Choroba afektywna dwubiegunowa (ChAD) to poważne schorzenie psychiczne wpływające na emocje, energię i zachowanie. Wyróżnia się cyklicznym przebiegiem, w którym występują naprzemiennie epizody manii oraz depresji, często poprzedzone subtelnymi objawami, co może opóźniać rozpoznanie[1][5][8].

Czym jest choroba afektywna dwubiegunowa?

Choroba afektywna dwubiegunowa to schorzenie związane z zaburzeniami regulacji nastroju, które cechuje się gwałtownymi przejściami pomiędzy dwoma skrajnymi stanami psychicznymi — manią i depresją. Między tymi epizodami mogą występować również okresy względnej poprawy określane jako remisja, a w przebiegu zaburzenia pojawiają się też łagodniejsze okresy hipomanii oraz epizody mieszane, będące kombinacją objawów manii oraz depresji[1][5][8]. Choroba ta dotyka około 1-2% populacji i może wystąpić zarówno u osób dorosłych, jak i dzieci[1][3][5].

Główne objawy choroby afektywnej dwubiegunowej

Podstawowymi objawami choroby afektywnej dwubiegunowej są epizody maniakalne oraz depresyjne. W fazie manii obserwuje się nadmierną aktywność, pobudzenie, wysoką samoocenę, znaczny spadek potrzeby snu i impulsywność. Osoby mogą wykazywać drażliwość oraz podejmować ryzykowne decyzje na skutek zaburzeń hamowania impulsów[1][5][8].

Z kolei epizody depresyjne to przede wszystkim obniżony nastrój, utrata energii, trudności w koncentracji, zaburzenia snu i apetytu, a także poczucie beznadziejności i myśli samobójcze. W mechanizmie tych epizodów kluczowa jest nierównowaga neuroprzekaźników wpływających na motywację i nastrój[6][7][8].

W przebiegu ChAD mogą pojawiać się również epizody mieszane, w których jednocześnie występują objawy manii i depresji, np. gonitwa myśli z równoczesnym zahamowaniem ruchowym. Łagodniejszą formą manii jest hipomania, która również może oddziaływać na codzienne funkcjonowanie[8].

Pomiędzy epizodami depresyjnymi i maniakalnymi występują okresy remisji. Wówczas objawy wyciszają się, a pacjent może przez pewien czas funkcjonować prawidłowo. Długość okresów remisji jest zróżnicowana i może obejmować od kilku miesięcy do nawet kilku lat[5][8].

Przebieg i złożoność choroby

Choroba afektywna dwubiegunowa ma charakter przewlekły i cykliczny, przez co znacznie wpływa na codzienne życie pacjentów. Typowe jest występowanie różnych form epizodów, w tym również epizodów hipomanii czy mieszanych, co sprawia, że diagnostyka i leczenie bywają wyzwaniem[5][8].

U dzieci i młodzieży objawy często przybierają mniej typowe formy, takie jak drażliwość, wybuchy złości czy agresja. Zdarza się, że ChAD mylona jest w tym wieku z ADHD, choć mechanizmy leżące u podstaw tych zaburzeń różnią się znacząco — takie błędne rozpoznania dodatkowo mogą opóźniać skuteczne leczenie[5].

Choroba bardzo często bywa rozpoznawana z opóźnieniem. Dzieje się tak ze względu na łagodny początek, niespecyficzne pierwsze objawy oraz ich podobieństwo do innych zaburzeń psychicznych, zwłaszcza depresji jednobiegunowej czy ADHD[4][5].

Ważne jest także zwrócenie uwagi na istotne ryzyko związane z epizodami depresyjnymi — myśli i próby samobójcze należą do poważnych powikłań tej choroby[6][7].

Mechanizmy i wpływ na funkcjonowanie

Podłożem epizodów maniakalnych i depresyjnych są mechanizmy zaburzenia równowagi neuroprzekaźników w mózgu, które odpowiadają za regulację nastroju, energii oraz motywacji. W manii kluczowe jest nadmierne pobudzenie układu nerwowego, prowadzące do zwiększonej aktywności, zmniejszenia potrzeby snu i trudności w kontrolowaniu impulsywnych decyzji[1][8].

W fazie depresyjnej obserwuje się odwrotne zjawiska, czyli obniżony nastrój, apatię, spowolnienie psychoruchowe oraz zaburzenia funkcji poznawczych. Objawy te prowadzą do zauważalnego spadku aktywności życiowej, a także zwiększonego ryzyka autoagresji[6][7][8]. Przebieg schorzenia jest bardzo indywidualny, a okresy względnej poprawy przeplatają się z nawrotami objawów o różnym nasileniu i długości trwania.

Podsumowanie

Choroba afektywna dwubiegunowa jest zaburzeniem psychicznym o cyklicznym i przewlekłym przebiegu, poważnie wpływającym na nastrój, energię oraz funkcjonowanie społeczne i zawodowe osoby chorej. Jej charakterystyczne objawy to naprzemienne epizody manii oraz depresji, jednak przebieg i obraz kliniczny mogą być znacznie bardziej złożone. Wczesne rozpoznanie i leczenie są kluczowe dla stabilizacji stanu pacjenta i ograniczenia długofalowych skutków choroby[1][5][8].

Źródła:

• [1] http://pacjent.gov.pl/aktualnosc/choroba-afektywna-dwubiegunowa-jak-ja-rozpoznac
• [3] https://pl.wikipedia.org/wiki/Zaburzenia_afektywne_dwubiegunowe
• [4] https://www.medonet.pl/psyche/zaburzenia-psychiczne,choroba-dwubiegunowa—objawy–jak-zachowuje-sie-czlowiek-z-choroba-dwubiegunowa-,artykul,47767898.html
• [5] https://www.doz.pl/czytelnia/a13145-Choroba_afektywna_dwubiegunowa_ChAD__objawy_przyczyny_leczenie
• [6] https://www.damian.pl/zdrowie-psychiczne/choroba-afektywna-dwubiegunowa/
• [7] https://niewidacpomnie.org/2024/03/30/choroba-afektywna-dwubiegunowa-objawy-diagnoza-leczenie/
• [8] https://www.aptekarosa.pl/blog/article/340-czym-jest-choroba-afektywna-dwubiegunowa-i-jak-sie-objawia.html