Czy na zwolnieniu psychiatrycznym można wyjechać z kraju?

Czy na zwolnieniu psychiatrycznym można wyjechać z kraju? To pytanie zadaje sobie coraz więcej osób korzystających ze zwolnień lekarskich (L4) z powodów psychicznych, zwłaszcza w kontekście nowych przepisów obowiązujących od 2025 roku. W niniejszym artykule odpowiadamy jednoznacznie: wyjazd za granicę podczas zwolnienia psychiatrycznego jest możliwy, ale tylko wtedy, gdy jest zgodny z celem leczenia oraz zaakceptowany przez lekarza prowadzącego, a odpowiednia adnotacja znajduje się w dokumentacji medycznej [1][2][3]. Poniżej omawiamy szczegółowo poszczególne wymogi, ograniczenia i nowe regulacje.

Podstawy prawne i medyczne zwolnień psychiatrycznych

Zwolnienie lekarskie (L4) jest oficjalnym dokumentem potwierdzającym czasową niezdolność do pracy, wystawianym również z powodu zaburzeń psychicznych, takich jak depresja, zaburzenia lękowe czy wypalenie zawodowe [1][3]. Celem zwolnienia od psychiatry jest wsparcie procesu leczenia poprzez umożliwienie odpoczynku, odizolowania się od stresujących sytuacji oraz odzyskania równowagi psychicznej [1].

Konieczność przestrzegania zaleceń lekarskich dotyczy wszystkich rodzajów L4 – chory musi stosować się do wskazówek dotyczących mobilności (leżenie czy aktywność) oraz podejmować tylko takie działania, które nie utrudniają rekonwalescencji [3]. ZUS nie rozróżnia zwolnień pod względem specjalizacji lekarza, co oznacza, że przy każdym L4, również psychiatrycznym, najważniejsze jest działanie w zgodzie z zaleceniami medycznymi [3].

Podróż podczas zwolnienia psychiatrycznego – zasady i warunki

Podróż podczas zwolnienia lekarskiego, w tym psychiatrycznego, jest możliwa jedynie, gdy nie koliduje z leczeniem i została uzgodniona z lekarzem [1][2]. Jeśli lekarz uzna, że zmiana otoczenia może wesprzeć terapię, powinien to jednoznacznie potwierdzić w dokumentacji medycznej [1]. O dopuszczalności wyjazdu decydują: charakter zwolnienia (czy pacjent ma leżeć, czy może się przemieszczać) oraz argumentacja lekarza dotycząca roli podróży w procesie zdrowienia [1][3].

Od 2025 roku nowe regulacje jeszcze precyzyjniej określają możliwość podróży – zwolnienia stają się bardziej elastyczne, ale jednocześnie wprowadzają większy nadzór nad prawidłowym wykorzystywaniem L4 [2][4]. W efekcie osoby na zwolnieniu psychiatrycznym mogą podróżować za granicę wyłącznie po zgodzie lekarza i pod warunkiem, że wyjazd odpowiada celom terapeutycznym [2].

Kontrola ZUS i konsekwencje niewłaściwego wykorzystania zwolnienia

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) jest uprawniony do kontrolowania sposobu korzystania ze zwolnienia lekarskiego, w tym przestrzegania zarówno zaleceń lekarza, jak i przebywania w zadeklarowanym miejscu leczenia [2][3]. ZUS korzysta z elektronicznych systemów weryfikacji oraz ewentualnej kontroli osobistej [2]. Każda podróż, która nie została uzgodniona z lekarzem lub jest sprzeczna z terapeutycznym celem zwolnienia, może zostać potraktowana jako naruszenie warunków L4 [3]. Skutki to m.in. utrata prawa do świadczeń chorobowych oraz postępowania dyscyplinujące [3].

ZUS nie rozgranicza specjalizacji lekarzy – mechanizmy kontroli i wymogi odnoszą się do wszystkich L4, bez względu na przyczynę ich wystawienia [3]. Szczególnego znaczenia nabiera dokumentacja od lekarza, która powinna jasno określać, jakie zachowanie jest dopuszczalne podczas zwolnienia, w tym ewentualne podróże [1][2].

Proces decyzyjny i znaczenie konsultacji z lekarzem

Przed wyjazdem z kraju na zwolnieniu psychiatrycznym obowiązkiem pacjenta jest uzgodnienie każdej podróży z lekarzem prowadzącym [1][2]. To lekarz ocenia, czy wyjazd będzie wspierał terapię, czy nie spowoduje wydłużenia czasu powrotu do zdrowia oraz czy wyjazd jest spójny z zaleceniami dotyczącymi leczenia [1]. Decyzja ta musi zostać odnotowana w dokumentacji medycznej, ponieważ właśnie ten zapis jest podstawą do ewentualnej kontroli lub weryfikacji decyzji przez ZUS [2].

Należy pamiętać: jeśli zwolnienie lekarskie wymaga leżenia lub ścisłego ograniczenia mobilności, wyjazd zagraniczny nie będzie zgodny z zaleceniami i może grozić utratą prawa do zasiłku [3]. Zmiana środowiska, oderwanie od stresu czy pobyt w spokojnym miejscu mogą mieć funkcję terapeutyczną, ale to każdorazowo specjalista prowadzący decyduje o zasadności takiego rozwiązania [1].

Statystyka oraz nowe przepisy od 2025 roku

W 2023 roku w Polsce zarejestrowano około 27 milionów zaświadczeń o czasowej niezdolności do pracy, w tym ponad 26 milionów dni dotyczyło zwolnień od psychiatrów [3]. Liczba ta systematycznie rośnie, wskazując na wzrost zapotrzebowania na zwolnienia z przyczyn psychicznych [3].

Nowelizacje przepisów w 2025 roku wprowadzają dwie kluczowe zmiany: większą elastyczność możliwości podróży oraz zaostrzenie kontroli nad poprawnością wykorzystywania zwolnień [2][4]. Szczegółowe efekty stosowania nowego prawa oraz skala podróży podczas L4 będą analizowane na bieżąco w najbliższych latach [4].

Podsumowanie – czy wyjazd podczas zwolnienia psychiatrycznego jest możliwy?

Reasumując, podróż za granicę podczas zwolnienia psychiatrycznego jest możliwa pod warunkiem, że nie stoi w sprzeczności z procesem leczenia, została zatwierdzona przez lekarza i odnotowana w dokumentacji [1][2][3]. Kluczowe znaczenie mają indywidualne zalecenia terapeutyczne oraz zgodność z nowymi przepisami. Odpowiedzialność pacjenta polega na każdorazowym uzgodnieniu i udokumentowaniu wyjazdu. ZUS sprawuje nadzór nad prawidłowym wykorzystaniem L4 i może weryfikować zarówno deklaracje, jak i faktyczne zachowanie osoby na zwolnieniu [2][3].

Źródła:

1. https://www.fakt.pl/hobby/turystyka/wakacje-2025-czy-na-l4-od-psychiatry-mozna-podrozowac-jest-jeden-warunek/g5tkv5s
2. https://www.medfile.pl/konsultacje-online/teleporady/rewolucja-w-l4-nowe-zasady-wieksza-elastycznosc-i-nowe-obowiazki-dla-pracownikow-i-pracodawcow
3. https://tvn24.pl/biznes/dla-pracownika/czy-na-zwolnieniu-od-psychiatry-mozna-wyjechac-na-wakacje-st8022215
4. https://kancelariakalata.pl/2025/07/wyjazd-za-granice-na-l4-nowelizacja-ustawy-zasilkowej-budzi-watpliwosci-praktykow/