Kto najczęściej choruje na depresję i dlaczego?

Depresja stanowi obecnie jedno z najpoważniejszych wyzwań zdrowotnych i społecznych zarówno w Polsce, jak i na świecie. Najnowsze dane wskazują, że dotyka ona milionów osób w różnym wieku, z czego największy odsetek chorych stanowią kobiety oraz mieszkańcy dużych miast. Istotne znaczenie mają również czynniki biologiczne, społeczne i środowiskowe, które determinują, kto jest najbardziej narażony na wystąpienie depresji i dlaczego dochodzi do zachorowania. Odpowiedzi na te pytania znajdują się poniżej.

Kogo najczęściej dotyka depresja?

Najbardziej narażoną grupą na zachorowanie na depresję są kobiety. W Polsce kobiety stanowią aż 73% wszystkich leczonych przypadków, chorując na depresję ponad dwukrotnie częściej niż mężczyźni [2][4][5]. Tendencja ta potwierdza się również w skali globalnej, gdzie depresja występuje około 50% częściej u kobiet niż u mężczyzn [2][4].

Kolejną wyróżniającą się grupą są mieszkańcy miast. Według dostępnych analiz osoby zamieszkujące tereny zurbanizowane korzystają z pomocy psychiatrycznej dwukrotnie częściej niż osoby z obszarów wiejskich [2][4]. Wyjaśnieniem są tu silniejsze bodźce stresowe oraz większa dostępność specjalistycznej opieki zdrowotnej w miastach.

Warto również zauważyć, że na depresję choruje około 8% całej populacji, co w polskich realiach przekłada się na około 4 miliony osób, choć oficjalnie zdiagnozowanych jest 1,2 miliona przypadków [1][3][5].

Dlaczego kobiety chorują częściej?

Kobiety są ponad dwukrotnie bardziej narażone na zachorowanie na depresję niż mężczyźni, co wynika ze złożonych interakcji hormonalnych, różnic psychospołecznych oraz większej skłonności do szukania pomocy medycznej [2][4][5]. Cykl hormonalny, ciąża czy menopauza istotnie wpływają na poziom neuroprzekaźników, które regulują nastrój [4].

Dodatkowo kobiety statystycznie częściej zgłaszają swoje objawy lekarzom, co przekłada się na większy odsetek rozpoznanych przypadków depresji w tej grupie. Warto jednak podkreślić, że mimo mniejszej liczby diagnoz, u mężczyzn depresja znacznie częściej kończy się zamachem samobójczym — aż trzykrotnie częściej niż u kobiet [5].

Rola czynników społecznych i środowiskowych

Wyraźnie zwiększone ryzyko depresji występuje wśród mieszkańców miast. Urbanizacja wiąże się z częstszym występowaniem stresu, izolacją społeczną oraz konkurencyjnym stylem życia, co sprzyja rozwojowi zaburzeń depresyjnych [2][4]. Jednocześnie dostępność do opieki psychiatrycznej w miastach powoduje, że więcej przypadków jest diagnozowanych, natomiast na terenach wiejskich niedobór specjalistów skutkuje zaniżonymi statystykami pomocy i diagnozy [2].

Stygmatyzacja osób z zaburzeniami psychicznymi, choć częściowo zmniejszona w ostatnich latach dzięki kampaniom edukacyjnym, wciąż pozostaje istotnym problemem wpływającym na skłonność do szukania pomocy [3]. Niższa świadomość na temat depresji, szczególnie poza dużymi ośrodkami miejskimi, ogranicza liczbę osób zgłaszających się po wsparcie.

Biologiczne i psychologiczne mechanizmy zachorowania

U podstaw depresji leżą mechanizmy biologiczne, w tym zaburzenia równowagi neuroprzekaźników (np. serotoniny), które mają bezpośredni wpływ na samopoczucie [4]. Z drugiej strony niezwykle istotne są czynniki psychologiczne takie jak przewlekły stres, doznane traumy, izolacja społeczna czy długotrwały brak wsparcia [4]. Połączenie czynników biologicznych, psychologicznych i społecznych sprawia, że depresja może dotyczyć różnych grup ludzi, jednak wyraźnie częściej pojawia się tam, gdzie nakładają się liczne obciążenia.

Profilaktycznie duże znaczenie ma m.in. prawidłowe odżywianie, ponieważ dieta wpływa na poziom serotoniny, określanej jako hormon szczęścia i stabilizator nastroju [4].

Dostępność pomocy i konsekwencje niedostatków systemowych

Leczenie depresji wymaga udziału specjalistów, jednak polski system opieki zdrowotnej jest niewystarczająco przygotowany do skali problemu. Statystycznie na jednego psychiatrę przypada 6,5 tysiąca dorosłych oraz ponad 12 tysięcy dzieci i młodzieży na jednego psychiatrę dziecięcego [2]. Skutkuje to bardzo niskim odsetkiem chorych korzystających z rzeczywistej pomocy medycznej — w Polsce jest to zaledwie około 25% osób zmagających się z depresją [3].

Konsekwencją tych niedostatków jest wysoka liczba prób samobójczych oraz pogłębienie problemu wśród osób z grup ryzyka. Choć liczba samobójstw w Polsce spadła o 6,2% w ostatnich latach, liczba prób samobójczych wzrosła, co może sugerować zarówno zwiększenie świadomości, jak i ciągły deficyt opieki [6].

Podsumowanie: kto choruje i dlaczego?

Depresja dotyka zarówno kobiety, jak i mężczyzn, lecz najczęściej występuje u kobiet oraz wśród mieszkańców miast [2][4]. Czynniki ryzyka obejmują nie tylko płeć i miejsce zamieszkania, ale także dostęp do opieki zdrowotnej oraz poziom świadomości społecznej. Biologiczne podłoże depresji łączy się z obciążeniami psychicznymi i społecznymi, tworząc złożony obraz tej choroby. Niewystarczająca liczba specjalistów oraz nadal obecna stygmatyzacja ograniczają realne możliwości leczenia, co sprawia, że wiele osób zmaga się z depresją bez odpowiedniej pomocy [2][3][5].

Źródła:

• [1] https://mkmedic.pl/depresja-niewidzialna-epidemia-xxi-wieku/
• [2] https://pokonajlek.pl/zdrowie-psychiczne-polakow/
• [3] https://www.medonet.pl/choroby-od-a-do-z/choroby-i-zaburzenia-psychiczne,depresja-dotyka-juz-blisko-4-mln-polakow–konsultant-krajowy–niepokoi-mnie-jedna-rzecz,artykul,74135122.html
• [4] https://www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-oddzialow/depresja-o-zdrowiu-bez-tabu-sroda-z-profilaktyka-w-ow-nfz,648.html
• [5] https://pacjentwbadaniach.abm.gov.pl/pwb/aktualnosci/aktualne-wydarzenia-i-i/3004,23-lutego-Swiatowy-Dzien-Walki-z-Depresja.html
• [6] https://forumprzeciwdepresji.pl/3651/mniej-samobojstw-w-polsce-nowy-raport-daje-powody-do-ostroznego-optymizmu