Jak rozpoznać objawy depresji jesiennej u siebie?

Depresja jesienna, określana także jako zaburzenie afektywne sezonowe (SAD), pojawia się najczęściej w okresie jesienno-zimowym i wiąże się bezpośrednio z ograniczonym dostępem do światła słonecznego. Jej objawy pokrywają się częściowo z objawami klasycznej depresji, jednak mają wyraźny związek z sezonowością oraz warunkami pogodowymi. Wczesne rozpoznanie objawów depresji jesiennej może mieć kluczowe znaczenie dla poprawy samopoczucia i funkcjonowania.

Czym jest depresja jesienna i co ją wywołuje?

Depresja jesienna to zaburzenie nastroju, którego pojawianie się jest ściśle związane z okresami niedostatecznego nasłonecznienia, zwykle od października do marca. Ograniczony dostęp do światła prowadzi do zakłóceń rytmów dobowych i sezonowych, co skutkuje zmianami w poziomie takich neuroprzekaźników jak serotonina i melatonina – substancji odpowiedzialnych za regulację nastroju oraz cyklu snu i czuwania. W praktyce, zmniejszenie ekspozycji na światło dzienne wpływa m.in. na wzrost produkcji melatoniny (hormonu snu) oraz spadek serotoniny (hormonu szczęścia)[1][2][4][5].

Badania potwierdzają, że predyspozycje do depresji sezonowej mogą być uzależnione zarówno od czynników biologicznych, jak i indywidualnej wrażliwości na zmiany światła oraz warunki pogodowe[3][4].

Jak rozpoznać objawy depresji jesiennej?

Objawy depresji sezonowej muszą utrzymywać się przez minimum dwa tygodnie i najczęściej powtarzają się w tym samym okresie roku, wraz ze spadkiem ilości światła słonecznego[1][3][4]. Najważniejsze elementy rozpoznania obejmują:

• Obniżony nastrój, utrzymujący się codziennie przez większość czasu, najczęściej od kilku tygodni do miesięcy.
• Zwiększona senność w ciągu dnia, trudności z porannym wstawaniem, mimo odpowiedniej ilości snu.
• Poczucie zmęczenia, brak energii i ogólna apatia.
• Problemy z koncentracją, pogorszenie pamięci i rozdrażnienie.
• Wzrost apetytu, szczególnie na słodycze i produkty bogate w węglowodany, co często skutkuje przyrostem masy ciała.
• Obniżenie libido oraz spadek motywacji do codziennych aktywności.
• Uczucie beznadziejności, niska samoocena, a czasem nawet myśli samobójcze (w skrajnych przypadkach)[1][2][3][4].

Współistnienie objawów psychicznych i fizycznych, takich jak apatia, bóle mięśni, czy zaburzenia snu, potwierdza sezonowy charakter tego zaburzenia, zwłaszcza jeśli objawy wyraźnie nasilają się w okresie od października do marca[4].

Objawy psychiczne i fizyczne depresji sezonowej

Depresja jesienna obejmuje zarówno objawy psychiczne, jak i fizyczne:

Objawy psychiczne:

• Lęk, niepokój, niska samoocena i poczucie winy.
• Apatia, utrata zainteresowań i brak motywacji do wykonywania codziennych czynności.
• Myśli samobójcze mogą wystąpić, wymagając natychmiastowej konsultacji ze specjalistą.

Objawy fizyczne:

• Pogłębiająca się senność w ciągu dnia.
• Zaburzenia snu nocnego, zarówno w postaci trudności z zaśnięciem, jak i zbyt wczesnego wybudzania.
• Zmiany apetytu (najczęściej jego wzrost), co powoduje przybieranie na wadze.
• Bóle mięśni i uczucie ogólnego osłabienia.

Szczególnie charakterystyczne dla depresji jesiennej są wzmożona senność oraz zwiększony apetyt na pokarmy bogate w węglowodany, co odróżnia ją od innych typów depresji, gdzie często obserwuje się spadek łaknienia[1][4].

Kiedy i jak diagnozuje się depresję sezonową?

Kluczowym kryterium diagnostycznym depresji sezonowej jest czas utrzymywania się objawów przez co najmniej dwa tygodnie oraz ich powtarzalność w tym samym sezonie, zazwyczaj w sezonie jesienno-zimowym. Proces diagnostyczny wymaga wykluczenia innych możliwych przyczyn pogorszonego nastroju, takich jak schorzenia endokrynologiczne czy niedokrwistość[3].

Ocena nasilenia objawów oraz ich wpływu na codzienne funkcjonowanie mają zasadnicze znaczenie w różnicowaniu depresji sezonowej od innych zaburzeń nastroju. Obserwacja cyklicznego pojawiania się symptomów wraz ze zmianą pory roku jest jednym z najistotniejszych elementów procesu rozpoznania[1][3][4].

Depresja jesienna występuje najczęściej w formie łagodnej lub umiarkowanej, jednak u niektórych osób przybiera postać ciężką, wymagającą specjalistycznej pomocy, zwłaszcza gdy pojawiają się myśli samobójcze[3][4].

Jak długo utrzymują się objawy depresji jesiennej?

Epizody depresji sezonowej mogą trwać od kilku tygodni do nawet 3-4 miesięcy. W większości przypadków symptomy występują cyklicznie każdego roku, w najbardziej pochmurnych i krótkich dniach – od października do marca[3][4]. Ustąpienie objawów zwykle obserwuje się po powrocie dłuższego dnia i zwiększonej ekspozycji na światło słoneczne. Niemniej jednak, im szybciej zostaną rozpoznane objawy depresji sezonowej, tym skuteczniejsza może być interwencja, pozwalająca zminimalizować skutki zaburzenia oraz poprawić komfort życia osoby dotkniętej tym problemem[3].

Kiedy szukać pomocy?

Pojawienie się nasilonych objawów depresyjnych, zwłaszcza utrzymujących się przez dłuższy czas i powodujących wyraźne ograniczenie codziennych aktywności, powinno być wskazaniem do kontaktu z lekarzem lub psychologiem. Wystąpienie myśli samobójczych wymaga niezwłocznej interwencji specjalisty[1][3]. Im szybciej zostanie postawiona diagnoza i wprowadzone odpowiednie interwencje, tym większa szansa na powrót do dobrego samopoczucia i pełnej aktywności.

Podsumowanie

Depresja jesienna to realne i cykliczne zaburzenie nastroju związane z sezonowością światła, wpływające na funkcje psychiczne i fizyczne. Wczesne rozpoznanie objawów takich jak obniżony nastrój, wzrost apetytu, nadmierna senność i apatia, pozwala szybciej podjąć odpowiednie działania. Ważne jest świadome obserwowanie własnego samopoczucia szczególnie w okresie od jesieni do wczesnej wiosny oraz szybkie zasięgnięcie pomocy, jeśli objawy utrzymują się dłużej niż dwa tygodnie.

Źródła:

• [1] https://dimedic.eu/pl/wiedza/jesienna-depresja-objawy-sposoby-leki-jak-sobie-radzic
• [2] https://www.luxmed.pl/dla-pacjenta/artykuly-i-poradniki/jesienna-depresja-objawy-i-przyczyny-powstania-jak-radzic-sobie-z-jesienna-depresja
• [3] https://aptekacodzienna.pl/blog/artykul/jesienna-depresja-czym-jest-depresja-sezonowa-i-jak-rozpoznac-jej-objawy
• [4] https://www.medicover.pl/zdrowie/psychiczne/jesienna-depresja/
• [5] https://bioalgi.pl/jesienna-depresja/