Jak objawia się osobowość histeryczna?

Osobowość histrioniczna, dawniej określana jako histeryczna, stanowi jedno z bardziej charakterystycznych zaburzeń osobowości, które wyróżnia się przede wszystkim teatralnym i przesadnym zachowaniem mającym na celu zwrócenie na siebie uwagi innych ludzi [1][2][3]. Osoby z tym zaburzeniem charakteryzują się dramatyzowaniem przeżyć, szybkimi zmianami emocji oraz nieustannym poszukiwaniem aprobaty ze strony otoczenia. Nazwa wzięła swój początek od łacińskiego słowa „histrio”, oznaczającego aktora, co doskonale oddaje teatralny styl funkcjonowania tych osób [3].

Charakterystyczne cechy osobowości histrionicznej

Kluczowe cechy osobowości histrionicznej obejmują szereg wzorców zachowań, które wyróżniają ją spośród innych zaburzeń osobowości. Najważniejszymi z nich są dramatyzowanie przeżyć, które przejawia się w nadmiernej ekspresji emocji nawet w sytuacjach, które tego nie wymagają [1][2].

Osoby z tym zaburzeniem wykazują szybkie zmiany emocji, które często są powierzchowne i niestabilne. Ich uczucia mogą przechodzić od euforii do głębokiego smutku w bardzo krótkim czasie, co utrudnia im utrzymanie stabilności emocjonalnej [2][3]. Ta zmienność nastrojów prowadzi do częstych wahań w zachowaniu i podejmowaniu decyzji.

Eksponowanie wyglądu stanowi kolejną istotną cechę, gdzie osoby histrioniczne wykorzystują swój wygląd zewnętrzny jako narzędzie do przyciągania uwagi otoczenia. Ich sposób ubierania się, makijaż czy fryzura często mają charakter prowokacyjny i są nieadekwatne do sytuacji [1][2].

Egocentryzm przejawiający się w skupieniu uwagi wyłącznie na własnej osobie, przy jednoczesnym ignorowaniu potrzeb innych ludzi, jest równie charakterystyczny dla tego zaburzenia. Osoby te mają tendencję do manipulacji otoczeniem w celu osiągnięcia własnych celów [2].

Główne objawy i symptomy

Podstawowym objawem osobowości histrionicznej jest potrzeba bycia w centrum uwagi, która dominuje w niemal wszystkich aspektach życia osoby z tym zaburzeniem. Osoby te odczuwają dyskomfort, gdy nie są głównym punktem zainteresowania w grupie [1][2][3].

Teatralność ekspresji emocji przejawia się w przesadnych gestach, mimice twarzy i sposobie wyrażania uczuć. Emocje są często demonstrowane w sposób, który wydaje się nienaturalny i przesadzony osobom postronnym [1][2].

Charakterystyczne są również powierzchowne i szybko zmieniające się uczucia, które utrudniają budowanie głębszych relacji interpersonalnych. Osoby histrioniczne mają problem z utrzymaniem stabilnych emocji przez dłuższy czas [2][3].

Trudności w utrzymaniu trwałych relacji wynikają z powierzchowności kontaktów społecznych. Osoby z tym zaburzeniem często błędnie postrzegają bliskość, uważając relacje za głębsze niż są w rzeczywistości [1]. Ta tendencja prowadzi do rozczarowań i konfliktów w stosunkach z innymi ludźmi.

Istotnym objawem jest również silna podatność na sugestie i wpływy zewnętrzne, co sprawia, że osoby histrioniczne łatwo ulegają manipulacji ze strony innych, jednocześnie same stosując podobne taktyki [1][2].

Mechanizmy psychologiczne i procesy leżące u podstaw zaburzenia

Teatr wokół własnej osoby, który charakteryzuje osoby z osobowością histrioniczną, pełni specyficzną funkcję psychologiczną. Służy przede wszystkim jako zabezpieczenie przed negatywnymi opiniami i sposób na wzmacnianie poczucia własnej wartości poprzez otrzymywaną aprobatę innych [1][2].

Mechanizmy obronne obejmują dramatyzację, która pozwala na odwrócenie uwagi od rzeczywistych problemów i skupienie się na zewnętrznej prezentacji. Prowokujące zachowania seksualne stanowią kolejny sposób na przyciąganie uwagi, często nieadekwatny do sytuacji społecznej [1].

Charakterystyczne są również wypowiedzi oparte na impresyjności i ogólnikowości, które mają na celu wywołanie silnych reakcji emocjonalnych u odbiorców. Osoby histrioniczne często używają języka pełnego dramatycznych określeń, ale pozbawionego konkretnych faktów czy szczegółów [1].

Powierzchowność relacji interpersonalnych wynika z błędnego postrzegania bliskości. Osoby z tym zaburzeniem mają tendencję do przeceniania głębokości swoich związków z innymi ludźmi, co prowadzi do nieporozumień i konfliktów [1].

Szybka zmienność i płytkość emocji stanowią centralny mechanizm tego zaburzenia. Ta niestabilność emocjonalna utrudnia nie tylko funkcjonowanie w relacjach, ale także podejmowanie konsekwentnych decyzji życiowych [2][3].

Klasyfikacja medyczna i diagnostyka

W klasyfikacjach medycznych ICD-10 i DSM-5 osobowość histrioniczna jest zakwalifikowana do grupy zaburzeń osobowości, co nadaje jej oficjalny status diagnostyczny w psychiatrii [2]. Ta klasyfikacja pozwala na jednoznaczne zidentyfikowanie i różnicowanie tego zaburzenia od innych problemów psychicznych.

Diagnoza osobowości histrionicznej wymaga stwierdzenia obecności charakterystycznych wzorców zachowań, które są przewlekłe i wszechobecne w różnych sytuacjach życiowych. Objawy muszą być stabilne w czasie i powodować znaczące trudności w funkcjonowaniu społecznym, zawodowym lub w innych ważnych obszarach życia.

Proces diagnostyczny obejmuje szczegółową analizę historii życia pacjenta, obserwację zachowań oraz wykluczenie innych zaburzeń psychicznych, które mogą dawać podobne objawy. Ważne jest również uwzględnienie kontekstu kulturowego i społecznego, w którym funkcjonuje dana osoba.

Różnicowanie z innymi zaburzeniami osobowości, takimi jak narcystyczne czy borderline, wymaga precyzyjnej analizy specyficznych cech charakterystycznych dla każdego z tych zaburzeń. Osobowość histrioniczną wyróżnia przede wszystkim teatralność i dramatyzm w połączeniu z powierzchownością emocji.

Wpływ na funkcjonowanie społeczne i zawodowe

Osoby z osobowością histrioniczną napotykają znaczne trudności w budowaniu stabilnych relacji zawodowych. Ich potrzeba bycia w centrum uwagi może prowadzić do konfliktów z współpracownikami i przełożonymi, szczególnie w środowiskach wymagających pracy zespołowej.

W sferze relacji interpersonalnych powierzchowność i dramatyzm utrudniają tworzenie głębokich, opartych na zaufaniu więzi. Partnerzy i przyjaciele mogą czuć się zmęczeni ciągłą potrzebą uwagi i teatralnym zachowaniem osoby histrionicznej.

Manipulacyjne tendencje i egocentryzm prowadzą do sytuacji, w których potrzeby innych są ignorowane na rzecz własnych pragnień. To z kolei powoduje napięcia i konflikty w różnych sferach życia społecznego [2].

Niestabilność emocjonalna wpływa również na podejmowanie decyzji życiowych. Szybkie zmiany nastrojów i powierzchowność uczuć mogą prowadzić do pochopnych wyborów, które później okazują się nieodpowiednie lub szkodliwe.

W kontekście rodzinnym osoby histrioniczne mogą mieć trudności z pełnieniem stałych ról, takich jak rodzic czy partner. Ich potrzeba dramatyzacji i bycia w centrum uwagi może negatywnie wpływać na rozwój dzieci i stabilność związku.

Strategie radzenia sobie i możliwości wsparcia

Rozpoznanie wzorców zachowań charakterystycznych dla osobowości histrionicznej stanowi pierwszy krok w kierunku zrozumienia i radzenia sobie z tym zaburzeniem. Świadomość własnych tendencji do dramatyzacji i poszukiwania uwagi może pomóc w lepszym kontrolowaniu tych zachowań.

Psychoterapia, szczególnie terapia poznawczo-behawioralna, może być skuteczna w modyfikowaniu destrukcyjnych wzorców myślenia i zachowania. Praca z terapeutą pozwala na rozwinięcie umiejętności regulacji emocji i budowania bardziej stabilnych relacji.

Ważne jest również rozwijanie umiejętności empatii i uczenia się uwzględniania potrzeb innych ludzi. Osoby histrioniczne mogą skorzystać z treningu umiejętności społecznych, który pomoże im w budowaniu zdrowszych relacji interpersonalnych.

Wsparcie ze strony rodziny i przyjaciół odgrywa kluczową rolę w procesie radzenia sobie z tym zaburzeniem. Zrozumienie i cierpliwość bliskich osób, połączone z wyznaczaniem jasnych granic, może pomóc w stabilizacji zachowań.

Regularna aktywność fizyczna, techniki relaksacyjne i mindfulness mogą wspierać stabilizację emocjonalną i redukcję potrzeby ciągłego poszukiwania uwagi. Te metody pomagają w rozwijaniu wewnętrznej stabilności i samoakceptacji.

Edukacja na temat zaburzeń osobowości może pomóc zarówno osobom z tym problemem, jak i ich bliskim w lepszym zrozumieniu mechanizmów rządzących tym zaburzeniem i opracowaniu skutecznych strategii radzenia sobie.

Źródła:

[1] https://medycynaholistyczna.com.pl/2018/03/27/osobowosc-histrioniczna-histeryczna/
[2] https://www.doz.pl/czytelnia/a17128-Osobowosc_histrioniczna__czym_jest_Jak_ja_rozpoznac
[3] https://donatakurpas.pl/osobowosc-histrioniczna/